Ο δεύτερος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Ημερολόγιο που έχουμε υιοθετήσει είναι ο Φεβρουάριος, με 28 ημέρες στα κοινά έτη και μία παραπάνω (29) στα δίσεκτα. Στα λατινικά η λέξη Φεβρουάριος προέρχεται από το ρήμα februum που σημαίνει εξαγνίζω. Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθαρκτικός και το ουδέτερο του πληθυντικού του februa σήμαινε καθαρτήριος αλλά και τη θρησκευτική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο στη Ρώμη (Februa ή Februatio). Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε Februarious mensis (Φεβρουάριος μήνας). Το ελληνικό Φλεβάρης (άσχετο όσο κι αν δείχνει ότι ταιριάζει με το Φεβρουάριος) προέρχεται από τις φλέβες της γης, τα υπόγεια νερά που αναβλύζουν το μήνα αυτόν από τις πολλές του συνήθως βροχές. Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα ενώ οι Ρωμαίοι τον αφιέρωναν στον θεό Ποσειδώνα λόγω ακριβώς των συχνών του βροχών. Στην Ελλάδα έχει λάβει διάφορες λαϊκές ονομασίες όπως Κουτσοφλέβαρος, Φλιάρης, Κούντουρος, Κούτσουλος (Κύπρος), Ληψομήνας, Κουτσός, Κουτσούκης (Πόντος), Κλαδευτής, Μικρός, Μεθυσμένος (γιατί πίστευαν πως δεν ήξερε τι του γίνεται και τι κάνει) και Γκουζούκης.
Ξεκίνησε να έχει μια επιπλέον ημέρα (δίσεκτα έτη) το 44 π.Χ. όταν ο Ιούλιος Καίσαρας άλλαξε το ρωμαϊκό ημερολόγιο με τη βοήθεια του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη. Ο Σωσιγένης θέσπισε ένα ημερολόγιο του οποίου τα έτη είχαν 365 ημέρες (καθώς κάθε έτος είναι 365,24 ημέρες), ενώ σε κάθε τέταρτο έτος πρόσθεταν ακόμη μία ημέρα, μετά την «έκτη προ των καλενδών του Μαρτίου», που ονομαζόταν «bis sextus». Έτσι η ημέρα αυτή, επειδή μετριόταν δύο φορές, ονομάζεται ακόμη και σήμερα «δις έκτη» και το έτος που την περιέχει «δίσεκτο».
Η προκατάληψη των ανθρώπων ότι τα δίσεκτα έτη είναι άτυχα προέρχεται πιθανότατα από τη λανθασμένη ετυμολογία και ορθογραφία του πρώτου συνθετικού της λέξης «δίσεκτο». Αντί του σωστού «δις» (που σημαίνει δύο φορές) εννοείται λανθασμένα το μόριο «δυς» που δίνει στις λέξεις την έννοια της δυσκολίας ή κάποιου απευκταίου συμβάντος. Αρχικά, ο Φεβρουάριος είχε 29 ημέρες στα κοινά και 30 ημέρες στα δίσεκτα έτη. Το 4 π.Χ. όμως ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος του αφαίρεσε μία ημέρα, την οποία πρόσθεσε στο μήνα Αύγουστο επειδή έφερε το όνομά του (σπουδαίος!!). Ο Φεβρουάριος με τις ανθισμένες αμυγδαλιές είναι πέρα από το τσουχτερό του κρύο και τις βροχές του και ο προπομπός της άνοιξης: “Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει”. Λίγο μετά, έρχονται οι Απόκριες.
Παροιμίες
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει μα κι αν τύχει και θυμώσει μες το χιόνι θα μας χώσει.
- Ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό.
- Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη φλέβισέ το.
- Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και να σταματήσει ξέχασε.